شناسنامه دار کردن محصولات غذایی؛ گامی در مسیر تولید محصول سالم
شناسنامه‌دار کردن محصولات در راستای رصد و نظارت بر سلامت تولیدات کشاورزی یکی از اقدامات مهم و مؤثر دولت سیزدهم است. اکنون در تولید محصولات کشاورزی در کشور ما نظارت و رصد چندانی بر میزان مصرف سموم، فلزات و نیترات که کشاورزان در تولید محصولات استفاده می‌کنند، وجود ندارد.
تا قبل از موضوع شناسنامه دار کردن محصولات غذایی، روند استفاده از توزیع و عرضه محصول کشاورزی ناسالم تشخیص داده نمی‌شد، اما با شناسنامه دار کردن محصولات این مشکلات حل می‌شود که به طور قطع در سلامت مردم بسیار تأثیر‌گذار خواهد بود.
وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند مزارع و باغ‌ها را شناسنامه دار کند، یعنی به هر کدام از آنها کد مشخص اختصاص بدهد. وقتی هر محصول غذایی که در کشور عرضه می‌شود دارای شناسنامه باشد و مردم به راحتی بتوانند به اطلاعات محصول دست پیدا کنند این شفافیت در تولید محصول علاوه بر اطمینان بخشی به مردم کشور، باعث اطمینان دیگر کشورها نیز خواهد شد و ما دیگر با مشکل مرجوع شدن محصولات کشاورزی به دیگر کشورها روبه‌رو نخواهیم شد.
روزنامه ایران نوشت: یکی از مهمترین دغدغه‌های مصرف کنندگان سلامت محصولات غذایی است و تأکید بر تولید محصولات کشاورزی سالم از سوی جهاد کشاورزی پاسخی برای رفع این دغدغه هاست. در سالهای اخیر نگرانی‌هایی مبنی بر استفاده از نهاده‌های شیمیایی در تولید محصولات کشاورزی، باقی ماندن سموم و کودها، مواد هورمونی و انواع افزودنی‌های غیرمجاز در محصولات غذایی مطرح شده است.
تولید محصولات کشاورزی سالم، بهداشتی و باکیفیت یکی از مأموریت‌های وزارت جهاد کشاورزی اعلام شده است. اهمیت سلامت غذا به اندازه‌ای است که در اکثر قوانین بالادستی نظام از جمله سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری در بخش سلامت، قانون برنامه ششم توسعه و قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی مصوب ۱۳۸۹ مورد تأکید قرار گرفته است.
سید جواد ساداتی‌نژاد وزیر جهاد کشاورزی به تازگی از تلاش وزارت جهاد کشاورزی مبنی بر تولید محصول کشاورزی خبر داده و گفته است: «با صیانت از بسترهای تولید و شناسنامه‌دار کردن بسترهای تولید به سمت محصول کشاورزی، باغی و دامی سالم برای مردم می‌رویم تا با خیال راحت از محصولات استفاده کنند.»
وی افزوده است: «سلامت محصولات کشاورزی از مزرعه تا سفره با شناسنامه‌دار شدن محصول کشاورزی و ارائه گواهی سلامت از جمله دیگر اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در یک سال گذشته بوده است.»
اهمیت غذای سالم از آن جهت حائز است که از هزینه‌های درمان می‌کاهد، بنابراین هزینه برای تولید محصول ارگانیک و سالم به طور مستقیم بر سلامت جسمی و کاهش هزینه‌های سلامت مرتبط است. عطف به همین موضوع نیز وزارت جهاد کشاورزی تولید محصول کشاورزی سالم را در دستور کار خود قرار داده است.
بخش کشاورزی با تولید مواد غذایی مورد نیاز مردم شامل محصولات زراعی، باغی، دام و طیور و آبزیان مهمترین تأمین کننده غذای کشور است، در این راستا و با توجه به اهمیت موضوع و تأکید ریاست جمهور مبنی بر تولید غذای سالم، باکیفیت، ارزان و با منشأ داخلی، دفتری تحت عنوان سلامت غذا در سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی ایجاد و مشغول به فعالیت است.
در بحث سلامت محصولات کشاورزی مهمترین نکته مرز بیشینه‌ای است که هر کشور دارد یعنی میزان باقی مانده مواد غذایی و آفت کش‌ها از حدی بالاتر نرود. رصد و پایش سلامت محصولات کشاورزی یکی از برنامه‌های سازمان حفظ نباتات وزارت جهاد کشاورزی برای ارتقای سلامت محصولات است.
به همین منظور سامانه مجوزهای الکترونیکی کشاورزی (سماک) راه‌اندازی شده است که به ارتقای سلامت محصولات چه مصرف داخل کشور و چه صادرات، سموم و آفت‌کش‌ها با میزان استاندارد کشورهای هدف صادراتی کمک کند.
سامانه سماک که در سازمان حفظ نباتات قرار دارد، کل تولیدات کشاورزی را از تولید تا رسیدن به دست مصرف کننده رصد می‌کند. کارشناسان فنی برای استفاده بهینه از آفت‌کش‌ها و کودهای شیمیایی، از ابتدای کشت تا برداشت محصول نظارت می‌کنند تا استفاده بیش از حد مجاز و در زمان مناسب انجام گیرد.
شاپور علایی‌مقدم رئیس سازمان حفظ نباتات، ایجاد سامانه سماک را با هدف فرایند تولید محصولات کشاورزی با منشأ گیاهی سالم و بهداشتی عنوان و تأکید کرده است: «بیش از ۹۵ درصد آفت‌کش‌ها کم‌خطر شده‌اند.»
استفاده از سموم ،کمتر از میانگین جهانی
تولید محصولات کشاورزی باید منطبق بر استانداردهای بهداشتی روز دنیا باشد، به همین دلیل حذف سموم، آفت کش‌ها و آفات و کودهای غیراستاندارد در دستور کار دفتر سلامت غذای سازمان حفظ نباتات قرار دارد.
سم عاملی برای حفظ محصول کشاورزی است و استفاده از سموم در تولید محصول در ایران نسبت به سایر کشورهای دنیا از میانگین کمتری برخوردار است. در ایران میانگین مصرف سم در هر هکتار ۴۰۰ گرم است در حالی که میانگین مصرف سم جهان ۱.۷ کیلوگرم است، به عبارت دیگر مصرف سموم در محصولات کشاورزی ایران یک‌چهارم میانگین جهانی است.
ژاپن و چین میانگین مصرف سموم‌شان ۱۲ کیلوگرم در هکتار و امریکا ۱۱.۵ کیلوگرم در هکتار است. در کشور ما میانگین مصرف سموم به دلیل بالا بودن قیمت‌ها و عدم آگاهی کشاورزان خرده پا پایین است. در واقع تولیدکنندگان ما از سموم و آفت‌کش‌ها استفاده زیادی ندارند ، به عنوان نمونه ایران در سال قبل ۲۴ میلیون تن صادرات محصولات کشاورزی با منشأ گیاهی داشت اما امسال به ۳۱ میلیون تن رسیده و کمترین تذکر در زمینه غیر استاندارد بودن را داشته است.
تولید محصولات سالم گلخانه‌ای در ایران
امروزه اهمیت تولید محصولات سالم کشاورزی برای حفظ محیط زیست و سلامت جامعه کاملاً آشکار شده است، بطوری که تلاش‌های گسترده‌ای برای توسعه تولید محصول سالم صورت می‌گیرد. کشت به روش سنتی نیازمند استفاده از سموم و کودهای مختلف برای کنترل آفات است، در صورتی‌که در کشت به روش گلخانه‌ای میزان استفاده از سموم به حداقل می‌رسد و سلامت محصول تولیدی بالاتر خواهد رفت.
کشت محصول در فضای باز نیاز به سموم بیشتری برای کنترل آفات دارد و در کشور ما نیز تولید محصولات سالم گلخانه‌ای به لحاظ خطر باقیمانده سموم و کودهای شیمیایی به طور ویژه مدنظر قرار گرفته است. به‌علاوه به لحاظ صرفه‌جویی در مصرف آب در شرایطی که کشور با مشکل خشکسالی روبه‌رو است، تولید محصولات کشاورزی را توجیه‌پذیر می‌سازد.
یکی از موارد بسیار مهم در محصولات گلخانه‌ای رشد طبیعی و سالم آنهاست به دلیل اینکه محصولات به دور از آفت‌ها و باکتری‌های موجود در طبیعت هستند، استفاده از انواع سموم برای این محصولات، لازم نخواهد بود.
محصولات تولیدی در گلخانه‌ها شناسنامه‌دار هستند، زیرا میزان مصرف سموم در گلخانه‌ها قابل کنترل است و برای محصولات تولیدی در گلخانه گواهی سلامت صادر می‌شود. بنابراین تلاش برای توسعه تولید محصولات کشاورزی در فضای گلخانه‌ای، عامل مهمی در جهت تولید بیشتر محصولات سالم کشاورزی خواهد بود.
شناسنامه دار کردن محصولات غذایی؛ گامی در مسیر تولید محصول سالم
شناسنامه‌دار کردن محصولات در راستای رصد و نظارت بر سلامت تولیدات کشاورزی یکی از اقدامات مهم و مؤثر دولت سیزدهم است. اکنون در تولید محصولات کشاورزی در کشور ما نظارت و رصد چندانی بر میزان مصرف سموم، فلزات و نیترات که کشاورزان در تولید محصولات استفاده می‌کنند، وجود ندارد.
تا قبل از موضوع شناسنامه دار کردن محصولات غذایی، روند استفاده از توزیع و عرضه محصول کشاورزی ناسالم تشخیص داده نمی‌شد، اما با شناسنامه دار کردن محصولات این مشکلات حل می‌شود که به طور قطع در سلامت مردم بسیار تأثیر‌گذار خواهد بود.
وزارت جهاد کشاورزی می‌تواند مزارع و باغ‌ها را شناسنامه دار کند، یعنی به هر کدام از آنها کد مشخص اختصاص بدهد. وقتی هر محصول غذایی که در کشور عرضه می‌شود دارای شناسنامه باشد و مردم به راحتی بتوانند به اطلاعات محصول دست پیدا کنند این شفافیت در تولید محصول علاوه بر اطمینان بخشی به مردم کشور، باعث اطمینان دیگر کشورها نیز خواهد شد و ما دیگر با مشکل مرجوع شدن محصولات کشاورزی به دیگر کشورها روبه‌رو نخواهیم شد.
در صورت شناسنامه دار شدن محصول کشاورزی، محل تولید هر محصولی به کشور هدف اعلام می‌شود تا در این شرایط کل صادرات محصول از کشور برگشت نخورد.
